Nieuwsgierig naar waar die woorden nou precies voor staan? Hier vind je een uitleg van de woorden queer en crip, en daaronder worden andere woorden uitgelegd die je op deze website tegen komt.
Queer
Queer staat voor (bewust) tegen de normen in gaan en heeft een activistische ladig. Tegen de norm in leven kan op veel verschillende manieren, maar tegenwoordig wordt de term in Nederland vaak gebruikt voor lhbtiqa+ mensen. In dat gebruik valt de activistische lading een beetje weg, maar gaat het wel nog steeds over mensen die niet passen in de heerstende normen (wat we als “normaal” zien).
Crip
Net als queer, is crip een geuzennaam. Het woord is een afkorting van het Engelse woord cripple, dat vaak als scheldwoord werd gebruikt voor mensen met een handicap. Het gebruik van het woord “crip” kwam als tegenreactie uit de (activitische) groepen die zich inzetten voor de gelijke behandeling van mensen met een handicap – als iets om trots op te zijn.
Meer over waarom we dit project op hebben gezet vind je hier.
Overige woorden
Gender heeft verschillende betekenissen. Aan de ene kant zijn het belangrijke, maatschappelijke ideeën die bepalen wat we mannelijk (de kleur blauw, trekkerrijden, agressie, baas van een bedrijf zijn) of vrouwelijk (de kleur roze, kinderen krijgen, schoonmaken) vinden. Daar horen ook ideeën bij over hoe onze lichamen eruit horen te zien. Aan de andere kant gaat het ook over hoe je jezelf voelt (identiteit) of uitdrukt (expressie). Je kunt je ook non-binair voelen, of het leuk vinden om te spelen met de ideeën van mannelijk en vrouwelijk door bijvoorbeeld een baard met nagellak te combineren.
Heteronormativiteit is een set normen die gaan over geslacht, gender en seksualiteit. Zo wordt bij geboorte meestal een geslacht aan de baby toegekend en er wordt verwacht dat de genderidentiteit in lijn hiermee zal ontwikkelen. Ook hoort diegene uiteindelijk op het andere geslacht te vallen (en samen kinderen te krijgen). Daarnaast hoort het lichaam zich te ontwikkelen volgens een bepaald patroon, waardoor alle geslachtskenmerken binnen de maatschappij heersende ideeën van man of vrouw passen. Ook het gedrag hoort in deze hokjes te passen, net als dingen als kledingkeuze.
Intersekse gaat over ervaringen van geboren zijn met een lichaam dat niet past in het maatschappelijke beeld van wat een man of vrouw hoort te zijn. De ervaringen staan voorop, omdat het niet het lichaam is dat intersekse personen anders maakt, maar het maatschappelijke idee dat dat zo zou zijn. Biologisch gezien zijn alle lichamen namelijk anders, ook de geslachtskenmerken, en is het nogal willekeurig om dat in maar twee hokjes (man en vrouw) op te delen.
Lhbtiqa+ staat voor lesbische, homo, bi+, trans, intersekse, queer, aseksuele en andere personen die niet in het plaatje van heteronormativiteit passen.
Non-binaire personen zijn mensen die niet man óf vrouw zijn. Ze kunnen zich beide voelen, geen van beide, een mengelmoes of zich helemaal niet tot de termen man en vrouw verhouden.
Normen gaan over wat we in de maatschappij of in een subgroep normaal vinden. Vaak zijn het onderliggende ideeën: het wordt niet uitgesproken, maar er wordt wel vanuit gegaan dat je je zus en zo gedraagd. Als je hier van afwijkt, word je aangemoedigd om je toch weer “normaal” te gaan gedragen, bijvoorbeeld door grapjes, maar ook door uitschelden en ander geweld.
Poortwachter gaat over iemand die voor iemand anders kan beslissen of diegene wel of niet iets kan doen. Zo zijn er in de transgenderzorg artsen en psychologen die voor een trans persoon bepalen of diegene wel of niet ’trans genoeg’ is om een behandeling te krijgen.
Sekse is een ander woord voor geslacht. Biologisch gezien is ieders sekse anders, doordat je geslachtkenmerken (genen, hormonen, chromosomen, primaire en secundaire geslachtskenmerken) een unieke combinatie zijn. Geen twee vrouwen of twee mannen hebben dus dezelfde geslachtskenmerken.
Transgender is een term die oorspronkelijk sloeg op mensen die vanuit een activistisch oogpunt zich tegen het “man/vrouw”-denken verzetten. Later werd het als parapluterm gebruikt voor iedereen die zich niet of niet volledig identificeert met het geslacht dat bij de geboorte is toegekend. Sommige mensen zien het nu als een term die alleen over trans mannen en trans vrouwen gaat (en dus bijvoorbeeld niet over non-binair). De term heeft nu dus meerdere betekenissen. Het wisselt per context en per persoon hoe het gebruikt wordt.